ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΑ Γ
ΕΡΩΤΗΣΗ 1:
ΠΕΡΙΓΡΑΨΤΕ ΤΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΤΡΙΠΛΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ ΤΗΣ ΜΕΣΗΣ ΠΛΑΝΗΤΙΚΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ
Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, η επιφάνεια της Γης θεωρείται ομογενής και ο άξονας περιστροφής της δεν έχει κλίση ως προς το επίπεδο της εκλειπτικής.
Ο θερμός αέρας στον Ισημερινό ανέρχεται δημιουργώντας την Ενδοτροπική Ζώνη Συγκλίσεως στην επιφάνεια κάθε ημισφαιρίου, κατά τη διεύθυνση ενός μεσημβρινού, υπάρχουν δύο κύριες περιοχές υψηλών πιέσεων, στις 30° γ.π. και στον πόλο και δύο κύριες περιοχές χαμηλών πιέσεων, στον Ισημερινό και στις 60° γ.π.
Το χειμώνα, υπάρχει στις υποτροπικές περιοχές μια ζώνη υψηλών πιέσεων. Βορειότερα της ζώνης αυτής παρατηρούνται δύο ισχυρά και εκτεταμένα ελάχιστα, το ένα στην περιοχή της Ισλανδίας και το άλλο στην περιοχή των Αλεουτίων νήσων. Τα δύο αυτά βαρομετρικά χαμηλά, χωρίζονται μεταξύ τους από το Σιβηρικό αντικυκλώνα και τον αντικυκλώνα του Καναδά.
Στις πολικές περιοχές, παρατηρείται μια περιοχή υψηλών πιέσεων (βόρεια του Καναδά) και συνδέει τις υψηλές πιέσεις της ΒΔ Αμερικής και της κεντρικής Ασίας.
Το καλοκαίρι, η ζώνη των υψηλών πιέσεων των υποτροπικών περιοχών, διασπάται σε δύο κέντρα, εκ των οποίων το ένα εντοπίζεται στο Β Ατλαντικό, με κεντρική περιοχή τις Αζόρες, ενώ το άλλο εντοπίζεται στο Β Ειρηνικό.
Τα βαρομετρικά χαμηλά της Ισλανδίας και των Αλεουτίων εξαφανίζονται, ενώ στη ΝΑ Ασία και ιδιαίτερα πάνω απ’ τις Ινδίες, εμφανίζεται ένα εκτεταμένο ελάχιστο.
ΕΡΩΤΗΣΗ 2:
ΠΟΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΝΕΜΟΙ ΠΛΑΝΗΤΙΚΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ;
- Ισημερινοί άνεμοι (doldrums): Υπάρχει μία ζώνη χαμηλών πιέσεων στη γήινη επιφάνεια κοντά στον Ισημερινό, γνωστή και ως ζώνη των Ισημερινών νηνεμιών.
- Αληγείς άνεμοι (trade winds): Οι Αληγείς άνεμοι βρίσκονται μεταξύ της ζώνης των χαμηλών πιέσεων του Ισημερινού και των υψηλών πιέσεων των γεωγραφικών πλατών 30° με 35°, τόσο Β, όσο και Ν. Οι Αληγείς του Β ημισφαιρίου έχουν ΒΑ διεύθυνση, ενώ αυτοί που Ν έχουν ΝΑ διεύθυνση. Οι Αληγείς γενικότερα, συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των σταθερότερων ανέμων.
- Δυτικοί άνεμοι (prevailing westerlies): αποκτούν ΝΔ διεύθυνση στο Β ημισφαίριο και ΒΔ στο Ν γνωστοί ως Επικρατούντες Δυτικοί Άνεμοι και εμφανίζονται μεταξύ των γεωγραφικών πλατών 35° και 60°.
- Πολικοί άνεμοι (polar winds): Εξαιτίας των χαμηλών τιμών θερμοκρασίας στους γεωγραφικούς πόλους, η επιφανειακή πίεση τείνει να είναι υψηλότερη απ’ αυτήν των γύρω περιοχών. Οι άνεμοι αποκτούν ΒΑ διεύθυνση στην Αρκτική και ΝΑ στην Ανταρκτική. Οι άνεμοι στον Αρκτικό ωκεανό είναι μεταβλητοί και σπάνια παρατηρούνται σφοδροί επιφανειακοί άνεμοι. Στην Ανταρκτική, οι άνεμοι παραμένουν σφοδροί καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και συχνά αγγίζουν την κλίμακα της λαίλαπας, στη βάση των βουνών.
ΕΡΩΤΗΣΗ 3:
ΠΟΥ ΚΑΙ ΠΩΣ ΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ;
Εκεί που οι Α πολικοί άνεμοι συναντούν τους Επικρατούντες Δυτικούς Ανέμους, κοντά στο πλάτος των 50°, τόσο Β όσο και Ν, παρατηρείται μια ασυνέχεια ως προς τη θερμοκρασία και τον άνεμο. Αυτή η ασυνέχεια ορίζει το πολικό μέτωπο. Σ’ αυτήν την περιοχή, ο θερμός αέρας που προέρχεται από τα μικρότερα γεωγραφικά πλάτη ανεβαίνει πάνω από τον ψυχρό πολικό αέρα, δημιουργώντας μία ζώνη, η οποία καλύπτεται από νέφη και χαρακτηρίζεται από βροχοπτώσεις.
ΕΡΩΤΗΣΗ 4:
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΠΟΥ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ ΤΟΥΣ ΜΟΥΣΩΝΕΣ;
Η ινδική χερσόνησος αποτελεί ίσως την πιο χαρακτηριστική περιοχή εκ- δηλώσεως των μουσωνικών συστημάτων, οι μουσώνες παρατηρούνται σε μικρότερη κλίμακα στην Αυστραλία, στις ακτές της Γουινέας, της Βενεζουέλας και στην κεντρική Αμερική. Αιτία του σχηματισμού των μουσώνων στις παραπάνω περιοχές, αποτελεί η ύπαρξη εκτεταμένων ηπείρων, οι οποίες υπερθερμαίνονται το καλοκαίρι και ψύχονται ισχυρά το χειμώνα και βρίσκονται πολύ κοντά σε εκτεταμένες θαλάσσιες περιοχές.
Οι μουσώνες διακρίνονται σε δύο τύπους: τους μουσώνες της θερμής περιόδου, με φορά από τη θάλασσα προς την ξηρά, και τους μουσώνες της ψυχρής περιόδου με φορά από την ξηρά προς τη θάλασσα. Η θάλασσα είναι θερμότερη απ’ την ξηρά κατά τη διάρκεια της ψυχρής περιόδου και αντίστροφα κατά τη διάρκεια της θερμής. Είναι επομένως φυσικό, η βαρομετρική πίεση κατά το χειμώνα, να παρουσιάζει υψηλότερες τιμές πάνω από τις ηπειρωτικές εκτάσεις και χαμηλότερες πάνω απ’ τις θαλάσσιες. Το αντίστροφο συμβαίνει τη θερμή περίοδο. Εξαιτίας της ανομοιογένειας στην κατανομή των πιέσεων μεταξύ ξηράς και θάλασσας, δημιουργούνται άνεμοι οι οποίοι έχουν φορά από τις υψηλές προς τις χαμηλές πιέσεις. Έτσι, τη θερμή περίοδο, οι άνεμοι έχουν φορά απ’ τη θάλασσα προς την ξηρά, ενώ την ψυχρή από την ξηρά προς τη θάλασσα.
ΕΡΩΤΗΣΗ 5:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΕΡΙΕΣ ΜΑΖΕΣ, ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΠΗΓΕΣ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΥΣ;
Με τον όρο αέρια μάζα εννοούμε μία εκτεταμένη μάζα αέρα, με ομοιογενή φυσικά χαρακτηριστικά κατά την οριζόντια διεύθυνση. Πιο συγκεκριμένα τα χαρακτηριστικά αυτά είναι η θερμοκρασία και η υγρασία. Σχηματίζονται πάνω από εκτεταμένες ηπειρωτικές ή θαλάσσιες περιοχές που παρουσιάζουν ομοιογενή χαρακτηριστικά και στις οποίες η ατμόσφαιρα δεν παρουσιάζει έντονη κυκλοφορία. Τέτοιες περιοχές είναι εκείνες όπου απαντώνται μόνιμοι ή εποχικοί αντικυκλώνες. Οι περιοχές πάνω από τις οποίες σχηματίζονται αέριες μάζες ονομάζονται πηγές αερίων μαζών.
Οι κατηγορίες των αερίων μαζών είναι οι εξής: αρκτικές, πολικές ηπειρωτικές, πολικές θαλάσσιες, τροπικές ηπειρωτικές, τροπικές θαλάσσιες και ισημερινές.
ΕΡΩΤΗΣΗ 6:
ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΜΕΤΩΠΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΙ ΜΕΤΩΠΟ;
Αν κατά τη διάρκεια της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας έρθουν σε επαφή δύο διαφορετικές από άποψη πυκνότητας αέριες μάζες, δημιουργείται μία μεταβατική ζώνη με πάχος πολύ μικρότερο συγκριτικά με την έκταση των αερίων μαζών. Το πάχος αυτό εξαρτάται απ’ τη διαφορά θερμοκρασιών των δύο αερίων μαζών και όσο μεγαλύτερη είναι αυτή η διαφορά, τόσο πιο λεπτή είναι η ζώνη, επειδή συντελείται λιγότερη ανάμειξη μεταξύ των μαζών αυτών. Η μεταβατική αυτή ζώνη ονομάζεται μετωπική επιφάνεια και η τομή της με την επιφάνεια του εδάφους ονομάζεται μέτωπο.
ΕΡΩΤΗΣΗ 7:
ΠΟΙΟ ΜΕΤΩΠΟ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΘΕΡΜΟ ΚΑΙ ΠΩΣ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΤΑΙ;
Στο θερμό μέτωπο, η ψυχρή αέρια μάζα προηγείται και έπεται η θερμή. Γι’ αυτό και η κίνηση αυτού του μετώπου έχει φορά απ’ τις υψηλές προς τις χαμηλές τιμές της θερμοκρασίας. Ο θερμός αέρας εισβάλει σε μία περιοχή ψυχρού αέρα και ως ελαφρύτερος και αραιότερος συγκριτικά με τον ψυχρό, γλιστράει πάνω από τον ψυχρό (σχ. 7.4α). Επειδή δεν μπορούν οι θερμές αέριες μάζες να ωθήσουν και να εκτοπίσουν τις ψυχρές, τα θερμά μέτωπα κινούνται με σχετικά μικρότερη ταχύτητα απ’ αυτήν της γενικής κυκλοφορίας (σχ. 7.5α). Η μετωπική επιφάνεια παρουσιάζει κλίση κατά τη διεύθυνση της κινήσεως του μετώπου και κυμαίνεται μεταξύ 1/300 με 1/1000.
Τα θερμά μέτωπα συμβολίζονται με κόκκινα ημικύκλια στους χάρτες επιφανείας:
ΕΡΩΤΗΣΗ 8:
ΠΟΙΟ ΜΕΤΩΠΟ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΨΥΧΡΟ ΚΑΙ ΠΩΣ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΤΑΙ;
Στην περίπτωση του ψυχρού μετώπου η θερμή αέρια μάζα προηγείται και έπεται η ψυχρή. Επομένως, το μέτωπο κινείται με φορά απ’ τις χαμηλές προς τις υψηλές τιμές θερμοκρασίας. Ο ψυχρός αέρας εισβάλει σε μία περιοχή θερμού αέρα και τον σπρώχνει βίαια προς τα πάνω. Η μετωπική επιφάνεια παρουσιάζει αντίθετη κλίση σε σχέση με τη διεύθυνση της κινήσεώς της και κυμαίνεται μεταξύ 1/50 με 1/150. Η κλίση της μετωπικής επιφάνειας του ψυχρού μετώπου παρουσιάζει μικρή αύξηση κοντά στην επιφάνεια του εδάφους. Παρά το γεγονός ότι τα ψυχρά μέτωπα είναι κατά γενική ομολογία σφοδρότερα απ’ τα θερμά, μπορούν τα καιρικά γνωρίσματα να διαφοροποιηθούν ανάλογα με τις συνθήκες.
Τα ψυχρά μέτωπα συμβολίζονται με μπλε τρίγωνα κατά μήκος της μετωπικής επιφάνειας:
ΕΡΩΤΗΣΗ 9:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΥΦΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΙΕΣ ΟΙ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΤΟΥΣ;
Η ύφεση ή βαρομετρικό χαμηλό είναι ένα σύστημα πιέσεων, όπου οι ισοβαρείς καμπύλες είναι κλειστές, έχουν σχήμα περίπου κυκλικό ή ελλειπτικό με τις τιμές των πιέσεων να μειώνονται από την περιφέρεια προς το κέντρο.
Ο άνεμος στο Β ημισφαίριο πνέει κατά την ορθή φορά (αντίθετα από τους δείκτες του ρολογιού), όχι εφαπτομενικά στις ισοβαρείς, αλλά με κλίση 15° - 20° προς το κέντρο των χαμηλών πιέσεων, δηλαδή συγκλίνουν προς το κέντρο. Στο Ν ημισφαίριο ο άνεμος πνέει κατά την ανάδρομη φορά (σύμφωνα με τους δείκτες του ρολογιού).
Οι αέριες μάζες μέσα σε μία περιοχή χαμηλών πιέσεων, αναγκάζονται να κινηθούν προς τα πάνω και ως εκ τούτου, σχηματίζονται νέφη και βροχές.
Καθώς η ύφεση αναπτύσσεται, οι βαροβαθμίδες γίνονται ολοένα και πιο μεγάλες, διαδικασία που χαρακτηρίζεται ως βάθυνση της υφέσεως (deepening).
Οι υφέσεις διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: θερμικά χαμηλά, ορογραφικά χαμηλά και μετωπικά χαμηλα
ΕΡΩΤΗΣΗ 10:
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΤΟΥ ΚΥΚΛΟΥ ΖΩΗΣ ΜIAΣ ΥΦΕΣΕΩΣ ΠΟΛΙΚΟΥ ΜΕΤΩΠΟΥ;
Στο σχήμα 7.10, παρουσιάζονται τα διαδοχικά στάδια γενέοεως μιας υφέσεως πολικού μετώπου.
Αρχικά, υπάρχουν εκατέρωθεν του πολικού μετώπου δύο αέρια ρεύματα. Το ένα μεταφέρει προς τα Α θερμές αέριες μάζες [σχ. 7.10(a) πράσινο βέλος] και το άλλο μεταφέρει προς τα Δ ψυχρές αέριες μάζες [σχ. 7.10(a) μπλε βέλος]. Ο ψυχρός αέρας δημιουργεί μια σφήνα κάτω απ’ το θερμό, η οποία αναγκάζεται να ανέβει πάνω στο ψυχρό, με αποτέλεσμα να σχηματίζεται έτσι, μια γλώσσα και ένας κυμαπσμός πολικού μετώπου [σχ. 7.10(β)]. Ο κυμαπσμός αυτός παρουσιάζει μια αστάθεια ως προς το εύρος του, αυξάνεται σταδιακά και τελικά παίρνει τη μορφή μιας τυπικής υφέσεως [σχ. 7.10(γ)]. Η ύφεση που σχηματίζεται με τον τρόπο αυτό εξακολουθεί να εξελίσσεται, το εύρος του κυματισμού της αυξάνεται και το ψυχρό μέτωπο κινείται γρηγορότερα απ’ το θερμό. Αυτό έχει ως συνέπεια, ο θερμός τομέας να περιορίζεται, έτσι ώστε το ψυχρό μέτωπο να προλαβαίνει το θερμό [σχ. 7.10(δ)]. Μ’ αυτόν τον τρόπο δημιουργείται η σύσφιξη [σχ. 7.10 (δ) και (ε), μοβ καμπύλη (βλ. και σχ. 7.20β)]. Μετά από αυτό το στάδιο, ο θερμός τομέας περιορίζεται σταδιακά και τελικά διαλύεται.
ΕΡΩΤΗΣΗ 11:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΥΦΕΣΕΩΝ;
Σε κάποιες περιπτώσεις, αν οι συνθήκες είναι ευνοϊκές, είναι δυνατόν να σχηματιστούν περισσότερες από μία υφέσεις κατά μήκος του πολικού μετώπου. Η διαδοχή πολλών υφέσεων αποτελεί αυτό που καλείται οικογένεια νφέοεων και μπορεί να περιλαμβάνει κατά μέσο όρο τέσσερα μέλη, το καθένα εκ των οποίων διαχωρίζεται από το άλλο με μία σφήνα υψηλών πιέσεων.
Οι σφήνες υψηλών πιέσεων διακόπτουν τις νεφελώδεις και βροχερές περιόδους.
ΕΡΩΤΗΣΗ 12:
ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ Η ΣΥΣΦΙΞΗ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ;
Τα ψυχρά μέτωπα κινούνται κατά κανόνα πιο γρήγορα απ’ τα θερμά, κατά συνέπεια αν ένα ψυχρό μέτωπο κατά την κίνησή του συναντήσει στην πορεία του ένα θερμό, τότε εκτοπίζει το θερμό αέρα που βρίσκεται ανάμεσά τους προς τα πάνω. Αυτή η περίπτωση ονομάζεται σύσφιξη.
Η σύσφιξη διακρίνεται σε δύο είδη:
α) Αν ο ψυχρός αέρας που βρίσκεται πίσω από το ψυχρό μέτωπο είναι ψυχρότερος απ’ αυτόν που βρίσκεται μπροστά από το θερμό, η σύσφιξη χαρακτηρίζεται ψυχρή.
β) Στην αντίθετη περίπτωση που ο ψυχρός αέρας του ψυχρού μετώπου είναι λιγότερο ψυχρός από εκείνον του θερμού, η σύσφιξη καλείται θερμή.
ΕΡΩΤΗΣΗ 13:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΦΙΝΑ ΥΦΕΣΕΩΣ,ΠΟΤΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΕΤΑΙ ΜΕΤΩΠΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΜΗ ΜΕΤΩΠΙΚΗ;
Η σφήνα υφέσεως ή βαρομετρικός θύλακας, έχει χαρακτηριστική μορφή σ’ έναν πραγματικό χάρτη καιρού. Οι ισοβαρείς αυτού του συστήματος, παρουσιάζουν έντονη επιμήκυνση κατά μήκος μίας γραμμής, που ονομάζεται γραμμή αέλλας (λαίλαπας) (trough line), λαμβάνοντας το σχήμα των γραμμάτων U ή V και η κοιλότητά τους περικλείει το κέντρο του χαμηλού. Μπορεί να χαρακτηριστεί επομένως, ως μια κυκλωνική περιοχή που εισχωρεί συνήθως σε δύο περιοχές υψηλών πιέσεων. Ένας βαρομετρικός θύλακας, χαρακτηρίζεται ως βαθύς ή ρηχός ανάλογα με το πόσο έντονη είναι η κάμψη των ισοβαρών. Η απότομη καμπυλότητα των ισοβαρών συνδέεται με την ύπαρξη μετώπων κατά μήκος της κοιλιάς χαμηλών πιέσεων, οπότε και ονομάζεται μετωπική σφήνα υφέοεως.Όταν η καμπυλότητα δεν είναι οξεία, τότε δεν περιέχει μέτωπα ο συγκεκριμένος βαρομετρικός θύλακας, οπότε και ονομάζεται μη μετωπική σφήνα υφέσεως.
ΕΡΩΤΗΣΗ 14:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΑΣ;
Ο αντικυκλώνας ή το βαρομετρικό υψηλό είναι ένα σύστημα πιέσεων, όπου οι ισοβαρείς καμπύλες είναι κλειστές, έχουν σχήμα περίπου κυκλικό ή ελλειπτικό με πς τιμές των πιέσεων να αυξάνονται από την περιφέρεια προς το κέντρο. Υπάρχει σύγκλιση του αέρα στο ανώτερο μέρος του συστήματος και ακολουθεί καθοδική κίνηση αερίων μαζών, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε απόκλιση του αέρα κοντά στην επιφάνεια του εδάφους. Η διεύθυνση των ανέμων για το Β ημισφαίριο, έχει ανάδρομη φορά, ενώ για το Ν, έχει ορθή φορά.
Η βαροβαθμίδα είναι σχετικά μικρή επειδή η απόσταση μεταξύ διαδοχικών ισοβαρών είναι σχετικά μεγάλη. Η μικρή τιμή της συνδέεται με ασθενείς ανέμους κοντά στο κέντρο. Ο αέρας κατά την κάθοδό του θερμαίνεται τα νέφη τείνουν να διασκορπιστούν και ο καιρός είναι συνήθως αίθριος.
ΕΡΩΤΗΣΗ 15:
ΠΟΙΟΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΜΟΝΙΜΟΙ, ΕΠΟΧΙΚΟΙ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΟΙ;
Οι μόνιμοι αντικυκλώνες ονομάζονται έτσι επειδή επικρατούν πάνω από ωκεανούς και θάλασσες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Στις υποτροπικές περιοχες από άποψη θερμοκρασίας μπορούν να χαρακτηριστούν ως θερμοί. Από τα πιο γνωστά μόνιμα συστήματα υψηλών πιέσεων είναι ο αντικυκλώνας των Αξορών (ή αλλιώς αντικυκλώνας του Β Ατλαντικού), ο αντικυκλώνας τον Β Ειρηνικού, του Ν Ειρηνικού και του Ινδικού ωκεανού.
2) Εποχικοί αντικυκλώνες.
Οι εποχικοί αντικυκλώνες ονομάζονται έτσι, επειδή επικρατούν πάνω από εκτεταμένες ηπειρωτικές εκτάσεις κατά τη διάρκεια του χειμώνα. Για το λόγο αυτό, από άποψη θερμοκρασίας μπορούν να χαρακτηριστούν ως ψυχροί.
Από τα πιο γνωστά εποχικά συστήματα υψηλών πιέσεων είναι ο Σιβηρικός αντικνκλώνας και του Καναδά.
3) Κινητοί αντικνκλώνες.
Οι κινητοί αντικυκλώνες συνήθως σχηματίζονται μέσα σε μία πολική θαλάσσια αέρια μάζα σε μέσα πλάτη και στο πίσω μέρος μιας οικογένειας υφέσεων, οπότε από άποψη θερμοκρασίας θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν και ως ψυχροί. Στη συνέχεια, επειδή μετακινούνται προς Ν για το Β ημισφαίριο και προς Β για το Ν, αυξάνουν τη θερμοκρασία τους.
ΕΡΩΤΗΣΗ 16:
ΠΟΙΟΙ ΑΝΤΙΚΥΚΛΩΝΕΣ ΚΑΛΟΥΝΤΑΙ ΘΕΡΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΙΟΙ ΨΥΧΡΟΙ;
Θερμοί αντικνκλώνες: Οι αντικυκλώνες αυτοί ονομάζονται έτσι, διότι η θερμοκρασία του κέντρου τους στην επιφάνεια του εδάφους είναι υψηλότερη απ’ αυτήν του περιβάλλοντα αέρα, ωστόσο, σε μεγαλύτερα ύψη, η θερμοκρασία τους είναι χαμηλότερη απ’ τον περιβάλλοντα αέρα στα αντίστοιχα επίπεδα. Λόγω tns θερμοκρασίας τους και παρά ns καθοδικές κινήσεις των αερίων μαζών, οι θερμοί αντικυκλώνες έχουν μεγάλη κατακόρυφη έκταση. Παραδείγματα θερμών αντικυκλώνων είναι οι μόνιμοι.
Ψυχροί αντικυκλώνες: Οι ψυχροί αντικυκλώνες έχουν χαμηλότερη θερμοκρασία απ’ αυτήν του περιβάλλοντα αέρα, στα χαμηλά στρώματα της ατμόσφαιρας. Παραδείγματα ψυχρών αντικυκλώνων είναι οι εποχικοί.
ΕΡΩΤΗΣΗ 17:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΙΚΟΙ ΚΥΚΛΩΝΕΣ;
Οι κυκλώνες των τροπικών (tropical revolving storms) (ox. 1.1) είναι ατμοσφαιρικές στροβιλοειδείς διαταραχές που δημιουργουνται στους τροπικούς. Πρόκειται συστήματα χαμηλών ατμοσφαιρικών πιέσεων με έκταση πολύ μικρότερη απ’ αυτήν των βαρομετρικών χαμηλών των μέσων και ευκράτων πλατών και συνήθως με πολυ μεγαλύτερη ισχύ. Είναι από τα πιο βίαια και καταστρεπτικά καιρικά φαινόμενα, με ανέμους θυελλώδεις, ακόμα και της τάξεως των 150 κόμβων.
ΕΡΩΤΗΣΗ 18:
ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΤΡΟΠΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΝΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΥΦΕΣΕΙΣ;
- Οι τιμές στο κέντρο ενός τροπικού κυκλώνα είναι μικρότερες απ’ αυτές μίας τυπικής υφέσεως. Κατά μέσο όρο η πίεση στο κέντρο των κυκλώνων είναι 960 hPa.
- Η διάμετρος των τροπικών κυκλώνων είναι συνήθως μικρότερη των 500 μιλίων, σε αντίθεση μ’ αυτήν των υφέσεων που φθάνουν συνήθως τα 1000 μίλια.
- Ο κυκλώνας αντλεί την ενέργειά του απ’ την εξάτμιση του νερού από την επιφάνεια της θερμής τροπικής θάλασσας, ενώ η ύφεση αντλεί ενέργεια από τα μέσα και ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Γι’ αυτόν το λόγο άλλωστε, οι κυκλώνες αποδυναμώνονται όταν εισέλθουν στην ξηρά, ενώ δεν συμβαίνει το ίδιο με τις εξωτροπικές υφέσεις.
- Οι κυκλώνες των τροπικών χαρακτηρίζονται από πολύ μεγαλύτερες βαροβαθμίδες σε σχέση μ’ αυτές των υφέσεων.
- Οι τροπικοί κυκλώνες εμφανίζονται κυρίως προς το τέλος του καλοκαιριού με αρχές φθινοπώρου για κάθε ημισφαίριο αντίστοιχα, ενώ τα βαρομετρικά χαμηλά είναι περισσότερο συχνά τους ψυχρούς μήνες.
- Οι τροπικοί κυκλώνες κινούνται αρχικά και πριν το σημείο καμπής τους (βλ. παράγρ. 1.4, σελ. 126) προς τα Δ, ενώ οι υφέσεις σχεδόν πάντα προς τα Α.
- Οι κυκλώνες δίνουν πολύ μεγαλύτερα ύψη βροχής απ’ τις εξωτροπικές υφέσεις. Πράγματι, συνοδεύονται από πολύ καταρρακτώδεις βροχές, που τα βαρομετρικά χαμηλά δεν εμφανίζουν.
- Οι κυκλώνες παρουσιάζουν θερμική ομοιογένεια, κάτι που δεν συμβαίνει στις μετωπικές υφέσεις εξαιτίας της υπάρξεως θερμού και ψυχρού τομέα.
- Οι κυκλώνες είναι πιο καταστροφικοί από τις υφέσεις
ΕΡΩΤΗΣΗ 19:
ΠΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΖΟΝΤΑΙ ΣΧΗΜΑΤΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΤΡΟΠΙΚΟΙ ΚΥΚΛΩΝΕΣ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ;
Οι τροπικοί κυκλώνες σχηματίζονται μεταξύ των παραλλήλων 8° και 20° Β και Ν γεωγραφικού πλάτους.Έχει διαπιστωθεί, ότι για το σχηματισμό τους απαιτείται θερμοκρασία επιφανείας θάλασσας τουλάχιστον 26 °C με 27 °C, πράγμα που συμβαίνει σ’ εκείνες τις περιοχές. Στον Ισημερινό, και σε μία ζώνη που εκτείνεται γύρω στις 5° Β και Ν αυτού, δεν σχηματίζονται οι κυκλώνες των τροπικών. Αυτό συμβαίνει επειδή σ’ αυτά τα πλάτη η δύναμη Coriolis έχει είτε μηδενική, είτε πολύ μικρή τιμή, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να επιτευχθεί κυκλική κυκλοφορία των αερίων μαζών.
ΕΡΩΤΗΣΗ 20:
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΤΡΟΧΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΟΙ ΤΡΟΠΙΚΟΙ ΚΥΚΛΩΝΕΣ, ΠΟΙΑ Η ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΣ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ;
Μετά το σχηματισμό τους οι τροπικοί κυκλώνες του Β ημισφαιρίου γενικά προχωρούν προς Δ, ΒΔ, Β και ΒΑ, δηλαδή κινούνται κατά την ανάδρομη φορά, ενώ οι του Ν ημισφαιρίου προς Δ, ΝΔ, Ν και ΝΑ.Κάνουν ανακαμπύλωση* σε γεωγραφικό πλάτος περίπου 20° ή και περισσότερο και μετά απομακρύνονται προς ΒΑ ή ΝΑ αναλόγως το ημισφαίριο. Το σημείο ανακαμπνλώαεως (vertex), είναι το δυτικότερο σημείο της τροχιάς του κυκλώνα.
η ταχύτητα είναι χαμηλή αρχικά και σταδιακά αυξάνει σε 12 κόμβους. Κατά τη διάρκεια της ανακαμπυλώσεως επιβραδύνεται το σύστημα.
Η ταχύτητά τους αυξάνει, ξεπερνώντας τους 20 κόμβους ή και περισσότερο.
Ο χρόνος ζωής ενός τροπικού κυκλώνα μπορεί να κυμαίνεται από μερικές ημέρες έως και 2 εβδομάδες.
*Ανακαμπύλωση ονομάζεται η μεταβολή της πορείας του κυκλώνα. Αρχικά οι κυκλώνες και των δύο ημισφαιρίων κινούνται προς τα Δ, έπειτα προς τα Α.
ΕΡΩΤΗΣΗ 21:
ΠΟΙΟ ΗΜΙΚΥΚΛΙΟ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΚΑΙ ΠΟΙΟ ΧΕΙΡΙΣΤΟ;
Επικίνδυνο ημικύκλιο (dangerous semi-circle) :
καλείται το δεξιό ημικύκλιο σε σχέση με την τροχιά του κυκλώνα στο Β ημισφαίριο και το αριστερό στο Ν. Αυτό, επομένως, βρίσκεται πάντοτε κατά τη διάβαση από το σημείο καμπής στο εσωτερικό της τροχιάς (σχ. 1.4). Στο επικίνδυνο ημικύκλιο η φορά των ανέμων τείνει να φέρει το πλοίο μπροστά από το κέντρο του κυκλώνα, δηλαδή σε περιοχή απ’ την οποία θα περάσει το κέντρο.
Χειριοτό ημικύκλιο ή πλεύσιμο (navigable semi-circle):
καλείται το ημικύκλιο το οποίο βρίσκεται αριστερά της τροχιάς στο Β ημισφαίριο και δεξιά αυτής στο Ν. Εδώ η φορά των ανέμων τείνει να φέρει το πλοίο πίσω απ’ το κέντρο του κυκλώνα. Οι άνεμοι στο επικίνδυνο ημικύκλιο είναι ισχυρότεροι απ’ ό,π στο χειριοτό, γιατί ενισχύονται από τους πλανητικούς ανέμους της γενικής κυκλοφορίας.
ΕΡΩΤΗΣΗ 22:
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ΤΩΝ ΤΡΟΠΙΚΩΝ ΚΥΚΛΩΝΩΝ;
α)Ύπαρξη αερίου στρώματος υγρού, ασταθούς και μεγάλου σχετικά πάχους. Τέτοια στρώματα βρίσκονται πάνω από θαλάσσιες περιοχές, όπου παρατηρούνται υψηλές τιμές θερμοκρασίας επιφανείας θάλασσας.Έτσι, οι κυκλώνες δημιουργουνται σε θαλάσσιες περιοχές, όπου η θερμοκρασία επιφανείας της θάλασσας είναι τουλάχιστον 26 °C - 27 °C/Eva παράδειγμα είναι οι τροπικές περιοχές στα Δ ωκεάνια τμήματα στο τέλος του καλοκαιριού και στις αρχές φθινοπώρου, σε κάθε ημισφαίριο.
β) Ύπαρξη μικρής μεταβολής του ανέμου με το ύψος στην κατώτερη τροπόσφαιρα.
γ) Προΰπαρξη ελαφριάς κυκλωνικής κυκλοφορίας.
ΕΡΩΤΗΣΗ 23:
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΠΙΚΟΥ ΚΥΚΛΩΝΑ;
α) Αν σε μία περιοχή που εμφανίζονται τροπικοί κυκλώνες, η ατμοσφαιρική πίεση είναι 3 ή περισσότερα hPa κατώτερη απ’ τη μέση τιμή της ατμοσφαιρικής πιέσεως για την εποχή και τη θέση που βρίσκεται το πλοίο ή υπάρχει έντονη διαφοροποίηση από την ημερήσια κύμανση της ατμοσφαιρικής πιέσεως στα τροπικά πλάτη, τότε ο πλοίαρχος πρέπει να είναι προσεκτικός για παρουσία κυκλώνα.
β) Αν οι άνεμοι παρουσιάζουν διεύθυνση και ταχύτητα πολύ διαφορετική απ’ τη διεύθυνση και ταχύτητα των επικρατούντων ανέμων στην περιοχή, τότε σημαίνει, τις πιο πολλές φορές, ότι έρχεται κυκλώνας.
γ) Αν ο κυματισμός έχει διεύθυνση διαφορετική απ’ τη διεύθυνση του ανέμου, τότε σημαίνει ότι πλησιάζει κυκλώνας.
δ) Αν ανάμεσα στον κυκλώνα και στο πλοίο δεν μεσολαβεί ξηρά και παρατηρείται κυματισμός δυσανάλογος με την ένταση του ανέμου, τότε προς τη διεύθυνση από την οποία έρχεται ο κυματισμός, υπάρχει πιθανότητα να βρίσκεται κυκλώνας.
ε) Η αποθαλασσία, που προκαλείται από κυκλώνα, μπορεί να φτάσει σε απόσταση και 1000 μιλίων απ’ το κέντρο του κυκλώνα. ΓΓ αυτό πολλές φορές παρατηρείται, πριν αρχίσει να πέφτει η ατμοσφαιρική πίεση.
στ) Αν η μέρα είναι αίθρια και με εξαιρετική ορατότητα, αλλά με ατμόσφαιρα μουντή, σημαίνει ότι έρχεται κυκλώνας. Οι συνθήκες αυτές ακολουθούνται και από την εμφάνιση εκτεταμένου θυσάνου σε σχήμα V, ο οποίος κατευθύνεται προς τη διεύθυνση του κυκλώνα.
ζ) Η χρησιμότητά του Radar για την προειδοποίηση τέτοιων τροπικών καταιγίδων, είναι πολύ περιορισμένη.
ΕΡΩΤΗΣΗ 24:
ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΟΥΜΕ ΣΗΜΕΙΟ ΚΑΜΠΗΣ, ΤΡΟΧΙΑ ΚΑΙ ΙΧΝΟΣ;
α) Σημείο καμπής (vertex ή cod) ή ανακαμπυλώσεως: Ονομάζεται το δυτικότερο σημείο, στο οποίο φθάνει ο τροπικός κυκλώνας, μετά από το οποίο αρχίζει ν’ αλλάζει πορεία.
β) Τροχιά (path): Ονομάζεται η κατεύθυνση, στην οποία κινείται το κέντρο του κυκλώνα,
γ) Ixvos (track): Ονομάζεται η ακολουθία των θέσεων, απ’ τις οποίες έχει περάσει το κέντρο του κυκλώνα.
Χειρισμοί πλοίου που βρίσκεται κοντά ή μέσα σε τροπικό κυκλώνα.
(*θεωρία για την άσκηση. Εναλλακτικά δες πινακάκι άσκησης)
Για το Β ημισφαίριο, ακολουθούνται χειρισμοί ανάλογα με τη θέση που έχει το πλοίο σε σχέση με τον κυκλώνα. Πιο αναλυτικά:
α) Δεξί ή επικίνδυνο ημικύκλιο. Το πλοίο οφείλει να βρεθεί σε κατάσταση εν αντιμονή (heave-to) (δηλ. σε κατάσταση επιβραδύνσεως, όπου το πλοίο δεν κινείται επί της ουσίας, αλλά περνάει κάποιο χρονικό διάστημα μέχρις ότου να συνεχίσει την πορεία του). Ο άνεμος μεταπίπτει προς τα δεξιά, δηλαδή σύμφωνα με τους δείκτες του ρολογιού (ανάδρομη φορά - veering) και το πλοίο βρίσκεται στο επικίνδυνο ημικύκλιο. Σ’ αυτήν την περίπτωση πρέπει με όλη του την ταχύτητα κρατώντας τον άνεμο 1-4 ανεμορρόμβους προς τη δεξιά τον παρειά να πλεύσει (on starboard bow, hauling round to starboard), εφόσον μπορεί, μέχρι να βγει από τον κυκλώνα.
β) Αριστερό ή πλεύσιμο ημικύκλιο. Αν ο άνεμος μεταπίπτει προς τ’ αριστερά, δηλαδή αντίθετα από τους δείκτες του ρολογιού (ορθή φορά - backing), τότε το πλοίο βρίσκεται στο χειριστό ημικύκλιο. Σ’ αυτήν την περίπτωση πρέπει να φέρει τον άνεμο πλήρως στο δεξιό ισχίο και διατηρώντας τον έτσι και με όλη του τη διαθέσιμη ταχύτητα να πλέει μέχρι να βγει από τον κυκλώνα
γ) Πλοίο επί της τροχιάς τον κνκλώνα, προπορενόμενο. Σε αντιμονή, αν ο άνεμος παραμένει σταθερός σε διεύθυνση, το πλοίο θα βρίσκεται επί της τροχιάς του κυκλώνα, οπότε πρέπει να φέρει τον άνεμο στο δεξιό ισχίο και με όλη τη διαθέσιμη ταχύτητα να πλεύσει προς το χειριστό ημικύκλιο.
Για το Ν ημισφαίριο, ακολουθούνται χειρισμοί ανάλογα με τη θέση που έχει το πλοίο σε σχέση με τον κυκλώνα.
Εφαρμόζονται όμως οι ίδιες αρχές ακριβώς όπως και στο Β ημισφαίριο, αλλά επειδή ο άνεμος πνέει σύμφωνα με τους δείκτες του ρολογιού, το αριστερό ημικύκλιο από την τροχιά του κυκλώνα είναι το επικίνδυνο και το δεξιό το χειριστό. Έτσι οι ενέργειες που ακολουθούνται, ώστε ν’ απομακρυνθεί το πλοίο απ’ την επικίνδυνη περιοχή του κυκλώνα είναι διαφορετικές, όπως συνοψίζονται παρακάτω:
α) Αριστερό ή επικίνδυνο ημικύκλιο (σχ. 1.9β, πλοίο F). Αν ο άνεμος μεταπίπτει αντίθετα από τη φορά των δεικτών του ρολογιού, το πλοίο βρίσκεται στο επικίνδυνο ημικύκλιο. Σ’ αυτήν την περίπτωση πρέπει το πλοίο με όλη του τη διαθέσιμη ταχύτητα κρατώντας τον άνεμο 1-4 ανεμορρόμβους προς την αριστερή τον παρειά να πλεύσει εφόσον μπορεί, μέχρι να βγει από τον κυκλώνα.
β) Δεξί ή πλεύσιμο ημικύκλιο Αν ο άνεμος μεταπίπτει προς τα δεξιά, δηλαδή σύμφωνα με τους δείκτες του ρολογιού, τότε το πλοίο βρίσκεται στο χειριστό ημικύκλιο. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να φέρει τον άνεμο πλήρως στο αριστερό ισχίο και διατηρώντας τον έτσι και με όλη του τη διαθέσιμη ταχύτητα να πλέει, μέχρι να βγει από τον κυκλώνα.
γ) Πλοίο επί της τροχιάς του κυκλώνα, προπορευόμενο Με τον άνεμο στο αριστερό ισχίο και με όλη τη διαθέσιμη ταχύτητα να πλεύσει στο χειριστό ημικύκλιο.
Όσον αφορά στη διεύθυνση της θέσεως του κέντρου του κυκλώνα, μπορεί να προσδιοριστεί με τη βοήθεια του Νόμου Buys-Ballot. Σύμφωνα μ’ αυτόν, σε περίπτωση παρουσίας κυκλώνα στην περιοχή, παρατηρητής στραμμένος προς τον αληθή άνεμο, εντοπίζει το κέντρο περίπου 10 ανεμορρόμβους προς τα δεξιά του για το Β ημισφαίριο και 10 ανεμορρόμβους αριστερά του για το Ν ημισφαίριο.
ΕΡΩΤΗΣΗ 25:
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΡΕΥΜΑΤΑ, ΠΟΙΑ ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ Η ΚΙΝΗΣΗ ΤΟΥΣ;
Τα θαλάσσια ρεύματα είναι οι οριζόντιες κινήσεις των υδάτων σε θάλασσες και ωκεανούς.
Η ταχύτητα κινήσεως του ρεύματος χαρακτηρίζει την έντασή του, ενώ η διεύθυνση προς την οποία κατευθύνεται ορίζει την κατεύθυνσή του. Η κίνηση των ρευμάτων οφείλεται στη βαρύτητα, τους ανέμους, καθώς και την ανύψωση και ταπείνωση υδάτων
Τα ρεύματα κοντά στην επιφάνεια τροφοδοτούνται κατά κανόνα απ’ τον άνεμο.
Δυνάμεις που είναι άμεσα συνδεδεμένες με την περιστροφή της Γης, επιδρούν σημαντικά στην κατεύθυνση των ρευμάτων. Πιο συγκεκριμένα, η δύναμη Coriolis σε συνδυασμό με τον άνεμο, αναγκάζουν συχνά τα θαλάσσια ρεύματα να κινούνται διαγράφοντας τεράστιους κύκλους. Στο Β ημισφαίριο τα ρεύματα κινούνται σύμφωνα με τη φορά των δεικτών του ρολογιού, ενώ Ν του Ισημερινού κινούνται αντίστροφα. Πιο βαθιά στη θάλασσα, οι διακυμάνσεις στη θερμοκρασία και στην αλατότητα του νερού είναι αυτές που λειτουργούν σαν κινητήρες για τα ρεύματα, τα οποία συνδέουν τους ωκεανούς μεταξύ τους.
ΕΡΩΤΗΣΗ 26:
ΠΟΙΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΑΝΑΒΛΥΣΗ ΤΩΝ ΨΡΩΝ ΥΔΑΤΩΝ;
Σε θερμά κλίματα, αυτό το νερό εξατμίζεται γρήγορα, με αποτέλεσμα να προκαλείται αύξηση της συγκεντρώσεώς του σε αλάτι. Αυτή η αύξηση, αυξάνει με τη σειρά της την πυκνότητα των επιφανειακών υδάτων, οπότε και αυτά βυθίζονται. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό και ως ανάβλυση (upwelling) των ψυχρών υδάτων, που θερμαίνονται έπειτα απ’ τον Ήλιο και έτσι ο κύκλος συνεχίζεται με την ίδια διαδικασία.
ΕΡΩΤΗΣΗ 27:
ΠΟΙΑ ΡΕΥΜΑΤΑ ΟΝΟΜΑΖΟΝΤΑΙ: ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΑ – ΒΑΘΙΑ;
Τα ρεύματα διακρίνονται σε επιφανειακά και βαθιά, ανάλογα με το πού κινούνται.
-Τα επιφανειακά χαρακτηρίζονται έτσι, επειδή κινούνται στην επιφάνεια της θάλασσας και ουσιαστικά δεν εκτείνονται, παρά σε πολύ μικρό βάθος κάτω απ’ αυτήν προκαλούνται δε από τον άνεμο. Για να θεωρηθεί ένα ρεύμα ως επιφανειακό πρέπει να κινείται στα πρώτα 400 m από την επιφάνεια της θάλασσας και όχι βαθύτερα.
-Τα βαθιά είναι αυτά που κινούνται αποκλειστικά και μόνο κάτω από την επιφάνεια τηβ θάλασσας. Μοιάζουν με μεγάλα ποτάμια στα βάθη των ωκεανών. Αυτά τα ρεύματα χρησιμοποιούν τη θερμόαλο κυκλοφορία*. Αυτό συμβαίνει, όταν τα ρεύματα περνώντας από τη Γροιλανδία ή την Ανταρκτική, πληρώνονται από ψυχρό νερό. Σ’ αυτές τις ψυχρές περιοχές, υπάρχει πάντα πάγος. Ωστόσο, το αλάτι δεν μπορεί να εισχωρήσει στον πάγο, οπότε παραμένει στο νερό. Καθώς το ρεύμα περνά απ’ αυτές τις περιοχές, λαμβάνει ψυχρό και ιδιαίτερα αλμυρό νερό, το οποίο καθίσταται συγχρόνως και πιο πυκνό, με αποτέλεσμα να παρατηρείται καταβύθιση. Καθώς εξακολουθεί να κινείται, χάνει το ψυχρό και αλμυρό νερό και αρχίζει την ανοδική κίνηση, υφίσταται δηλαδή το φαινόμενο της αναβλύσεως. Φυσικά πρέπει να τονιστεί, ότι το ρεύμα εξακολουθεί να παραμένει κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, γιατί ενώ ανεβαίνει προς τα πάνω, περνά από την Ανταρκτική και τροφοδοτείται και πάλι με ψυχρό νερό, οπότε καταβυθίζεται.
*Η θερμόαλος κυκλοφορία είναι μια παγκόσμια ζώνη ωκεάνιας μεταφοράς θερμότητας, αλατότητας και θρεπτικών συστατικών. Η κυκλοφορία αυτή σε συνδυασμό με τη λειτουργία των ωκεανών είναι δυνατόν να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος.
ΕΡΩΤΗΣΗ 28:
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΡΕΥΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΚΛΙΜΑ;
Ο ρόλος των θαλασσίων ρευμάτων για το κλίμα της Γης είναι τεράστιος, αφού διανέμουν θερμότητα και ψύχος, ενώ επιβραδύνουν την υπερθέρμανση του πλανήτη απορροφώντας διοξείδιο του άνθρακα απ’ την ατμόσφαιρα.
Στους τροπικούς, τα ωκεάνια ύδατα απορροφούν θερμότητα απ’ την ατμόσφαιρα. Καθώς τα θερμά ύδατα μεταφέρονται προς βορρά μέσω των θαλασσίων ρευμάτων, μεταφέρουν τεράστια ποσά ενέργειας με τη μορφή θερμότητας απ’ τη μία τοποθεσία στην άλλη, επηρεάζοντας με τον τρόπο αυτό, τόσο τον καιρό, όσο και το κλίμα γενικότερα.
Το διάγραμμα της ατμοσφαιρικής πιέσεως επηρεάζεται σημαντικά, διότι ο αέρας που πνέει πάνω από ένα ψυχρό ρεύμα συστέλλεται, ενώ διαστέλλεται αν πρόκειται για θερμό ρεύμα. Όταν ο αέρας ψυχθεί πάνω από ένα ψυχρό ρεύμα, υπάρχει πιθανότητα να σχηματιστεί ομίχλη. Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ο θαλάσσιος καπνός, που αποτελεί μια μορφή ομίχλης, επικρατεί κυρίως πάνω σε κάποιο θερμό ρεύμα, το οποίο κινείται προς μια ψυχρή περιοχή.
ΕΡΩΤΗΣΗ 29:
ΠΩΣ ΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ: Ο ΠΑΓΟΣ ΣΤΗΝ ΞΗΡΑ – ΤΟ ΚΑΛΥΜΜΑ ΠΑΓΟΥ – ΤΟ ΠΑΓΟΒΟΥΝΟ;
Ο πάγος χερσαίας προελεύσεως σχηματίζεται στην ξηρά μέσω της διαδικασίας της πήξεως του θαλασσινού νερού ή μέσω της συμπυκνώσεως στρωμάτων από χιόνι το ένα πάνω από το άλλο, ασκώντας πίεση στο υποκείμενο στρώμα κάθε φορά.
Κάτω από συνθήκες ισχυρών πιέσεων, ο πάγος γίνεται σχεδόν σαν πλαστικό και αναγκάζεται να κινηθεί προς τα κάτω κατά μήκος μιας κεκλιμένης επιφάνειας.
Αν μία μεγάλη περιοχή είναι σχετικά επίπεδη, όπως είναι το οροπέδιο της Ανταρκτικής ή αν εμποδίζεται η εξωτερική ροή, όπως στη Γροιλανδία, τότε σχηματίζεται ένα κάλυμμα πάγου (ice cap), που ουσιαστικά είναι μόνιμο. Το πάχος αυτών των καλυμμάτων πάγου κυμαίνεται από σχεδόν 1 km στη Γροιλανδία, μέχρι τα 4,5 km στην Ανταρκτική.
Εκεί όπου υπάρχουν λαγκάδια ή βουνά και επιτρέπουν τη ροή του πάγου, σχηματίζεται ένας παγετώντας (glacier). Αυτός, είναι μια μάζα από χιόνια και πάγο που ρέει συνεχώς προς χαμηλότερα επίπεδα, αποκτώντας πολλά από τα χαρακτηριστικά υδατίνων ποταμών. Η ταχύτητα ροής μπορεί να ξεπεράσει τα 30 m ανά ημέρα, άλλα γενικά είναι μικρότερη.
Όταν ο παγετώνας φτάσει μια σχετικά επίπεδη περιοχή, τότε διασπείρεται. Όταν όμως φτάσει ρέοντας μέσα στη θάλασσα, τότε η άνωση του νερού μπορεί να τον τεμαχίσει κατά καιρούς, με αποτέλεσμα τα τμήματα που επιπλέουν να αποτελέσουν τα παγόβουνα.
ΕΡΩΤΗΣΗ 30:
ΤΙ ΣΧΗΜΑ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΠΑΓΟΒΟΥΝΑ, ΠΟΙΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΒΑΘΟΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΚΑΙ ΠΩΣ ΚΙΝΟΥΝΤΑΙ;
Τα παγόβουνα μπορούν να έχουν τη μορφή διαφόρων σχημάτων όπως θόλου ή πυργίσκου, τραπεζοειδούς ή ακανόνιστου σχήματος.
Τα παγόβουνα με κωνικό ή ακαθόριστο σχήμα προέρχονται από παγετώνες που κινούνται σε ανώμαλη επιφάνεια κατά την πορεία τους προς την παραλία, ενώ αυτά που έχουν τραπεζοειδές σχήμα προέρχονται από λεπτές επιφάνειες πάγου, που ωθούνται κατευθείαν προς τη θάλασσα.
Για την περίπτωση των κωνικών ή ακαθόριστου οχήματος παγόβουνων, το βαθος κάτω απ’ την επιφάνεια είναι περίπου πέντε φορές του υψους πάνω απ’ την επιφάνεια του νερού.
Τα παγόβουνα κινούνται υπό την επίδραση του επικρατούντος θαλάσσιου ρεύματος, στο βάθος του βυθισμένου τμήματος του παγόβουνου. Συχνά το υποθαλάσσιο ρεύμα, ανατίθεται στην κίνηση του υπάρχοντος ανέμου.
ΕΡΩΤΗΣΗ 31:
ΠΑΧΟΣ – ΑΛΜΥΡΟΤΗΤΑ – ΠΥΚΝΟΤΗΤΑ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΑΓΟΥ.
Πάχος του θαλάσσιου πάγου.
Το πάχος του θαλάσσιου πάγου επηρεάζεται από διάφορες παραμέτρους.
1. Η λενκαύγεια*
2. αρχικό πάχος του πάγου
3. θερμοκρασία του αέρα
4. ταχύτητα του ανέμου
5. αλμυρότητα του θαλάσσιου νερού
6. πυκνότητα του θαλάσσιου νερού,
7. οι ειδικές θερμότητες του θαλάσσιου πάγου και του θαλάσσιου νερού.
Αλμυρότητα του θαλάσσιου πάγου.
Η αλμυρότητα είναι ένα μέγεθος που σχετίζεται με την περιεκτικότητα του αλατιού στο νερό.
Τα μέρη από αλάτι στα 1000 μέρη νερού, δηλαδή ppt (μέρη στα χίλια-parts per thousand)
Όπως ήδη αναφέραμε, το καθαρό νερό παγώνει στους 0 °C, ωστόσο, το σημείο πήξεως για το θαλασσινό νερό ποικίλει. Για κάθε 5 ppt αύξηση της αλμυρότητας, το σημείο πήξεως ελαττώνεται κατά 0,28 °C. Έτσι στις πολικές περιοχές όπου η τιμή της αλμυρότητας μπορεί να είναι 35 ppt, το νερό αρχίζει να παγώνει στους -1,9 °C.
Πυκνότητα του πάγου.
Οι τιμές που αναφέρονται στην πυκνότητα του πάγου κυμαίνονται από 0,72 - 0,94 mg/m3, με επικρατούσα μέση τιμή 0,91 mg/m3.
Ο θαλάσσιος πάγος που μόλις έχει σχηματιστεί είναι πιο πυκνός, εξαιτίας της περιεκτικότητάς του σε αλάτι. Καθώς το αλάτι αποβάλλεται απ’ τον πάγο, αυτός αποκτά ολοένα και μικρότερη πυκνότητα. Ο θαλάσσιος πάγος, που με τον καιρό έχει χάσει την περισσότερη ποσότητα αλατιού, είναι λιγότερο πυκνός απ’ τον πάγο που προέρχεται από παγοποίηση του πόσιμου νερού. Αυτό εξηγείται, επειδή ο πάγος που σχηματίζεται στη θάλασσα έχει περισσότερες φυσαλίδες αέρα.
ΕΡΩΤΗΣΗ 32:
ΤΙ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΤΗΝ ΕΚΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΓΟΒΟΥΝΩΝ;
Ο πάγος μπορεί να αποκοπεί από μία περιοχή λόγω των ανέμων ή και των θαλασσίων ρευμάτων. Η αποκόλληση ή η διάβρωση του επιπλέοντα πάγου ή του παγόβουνου, προκαλείται από την τήξη ή την κίνηση των υδάτων ή την εξάτμιση.
Η επίδραση του ανέμου στην έκπτωση του παγόβουνου, ασκείται κυρίως στις λείες επιφάνειές του, καθώς και στις προεξοχές του. Η επίδραση των ρευμάτων είναι σημαντική για τα τμήματα του παγόβουνου που είναι καταβυθισμένα, ωστόσο, το ρεύμα μεταβάλλει τη διεύθυνσή του όσο αυξάνεται το βάθος. Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που ασκεί σημαντική επίδραση τόσο στην ταχύτητα, όσο και στη διεύθυνση του παγόβουνου, είναι η δύναμη Coriolis, η οποία τρέπει τα παγόβουνα προς τα δεξιά της πορείας τους στο Β ημισφαίριο και προς τα αριστερά στο Ν.
ΕΡΩΤΗΣΗ 33:
ΤΙ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΠΕΡΙΠΟΛΟ ΠΑΓΟΥ;
Η Διεθνής Περίπολος Πάγου είναι μια οργάνωση με πρωταρχικό μέλημα την παρατήρηση της παρουσίας παγόβουνων στο Β Ατλαντικό ωκεανό και την ενημέρωση των κινήσεών τους για λόγους ασφάλειας. Λειτουργεί από την ακτοφυλακή των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά στηρίζεται οικονομικά από 13 κράτη που ενδιαφέρονται για τη ναυσιπλοΐα στον Ατλαντικό, μεταξύ αυτών και η Ελλάδα. Ιδρύθηκε το 1914, μετά το ναυάγιο του Τιτανικού.
Οι περισσότερες πληροφορίες συγκεντρώνονται από αεροσκάφη.
Η Περίπολος ενημερώνεται επί πλέον και από τα εμπορικά πλοία, αλλά συλλέγει επίσης δεδομένα από σημαδούρες που καταγράφουν τα θαλάσσια ρεύματα της περιοχής. Τα στοιχεία αυτά αξιοποιούνται για την πρόβλεψη της πορείας των παγόβουνων. Τέλος, σε ορισμένα παγόβουνα τοποθετούνται πομποί εντοπισμού GPS, ώστε η Περίπολος να παρακολουθεί τις κινήσεις τους μέσω δορυφόρων, ανεξάρτητα απ’ τις καιρικές συνθήκες.
ΕΡΩΤΗΣΗ 34:
ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΣΑ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΠΑΓΟΥ;
1. Οι οπτικές παρατηρήσεις
2. Το ναυτικό ραντάρ
3. Οι μεταδόσεις από παράκτιους σταθμούς και πλοία
4. Συστήματα τηλεανιχνεύσεως
ΕΡΩΤΗΣΗ 35:
ΠΟΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΑΡΕΧΟΥΝ ΣΤΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΟΙ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ;
Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ), είναι υπεύθυνη για τη μετάδοση προγνώσεων ναυτιλίας και προειδοποιήσεων θυελλωδών ανέμων, για όλη τη Μεσόγειο και τη Μαύρη θάλασσα, μέσω του συστήματος SafetyNet. Η Υδρογραφική Υπηρεσία του Πολεμικού Ναυτικού, είναι υπεύθυνη για τη μετάδοση πληροφοριών για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, στις οποίες περιλαμβάνονται οι παραπάνω προγνώσεις μέσω του συστήματος NAVTEX. Η ΕΜΥ παρέχει προγνωστικά δελτία καιρού και προειδοποιήσεις για θυελλώδεις ανέμους, όσον αφορά στην Α Μεσόγειο και στη Μαύρη θάλασσα. Το τμήμα της Δ Μεσογείου το έχει αναλάβει η υπηρεσία Meteofrance.
Οι χάρτες που λαμβάνονται μέσω τηλεομοιότυπου μεταδίδονται απ’ τις διάφορες μετεωρολογικές υπηρεσίες.
Αναλυτικοί πραγματικοί χάρτες, παράγονται κάθε 6 ώρες και οι προγνωστικοί χάρτες είναι διαθέσιμοι για 24, 48 και 72 ώρες.
ΕΡΩΤΗΣΗ 36:
ΠΕΡΙΓΡΑΨΤΕ ΕΝΑ ΔΕΛΤΙΟ ΚΑΙΡΟΥ.
α) Στο 1° τμήμα, γίνεται προειδοποίηση θύελλας, σε απλή γλώσσα.
β) Στο 2° τμήμα, γίνεται μία σύνοψη της καιρικής καταστάσεως, σε απλή γλώσσα.
γ) Στο 3° τμήμα, γίνεται μία πρόγνωση καιρού για τις περιοχές ενδιαφέροντος, σε απλή γλώσσα.
δ) Στο 4° τμήμα, γίνεται μια συνοπτική ανάλυση του χάρτη καιρού με το συντομευμένο Διεθνή Κώδικα Αναλύσεως για ναυτική χρήση (LAC FLEET), WMO Κώδικας FM 46C.
ε) Στο 5° τμήμα, γίνονται αναγγελίες από επίλεκτα πλοία με τη βοήθεια του Κώδικα FM 21C του WMO.
στ) Στο 6° τμήμα, γίνονται αναγγελίες από επίλεκτους σταθμούς ξηράς σύμφωνα με τον Κώδικα FM 11C του WMO.
ΕΡΩΤΗΣΗ 37:
ΠΕΡΙΓΡΑΨΤΕ ΕΝΑ ΜΗΝΥΜΑ NAVTEX.
ZCZC Β1Β2Β3Β4
|
ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ
|
ΝΝΝΝ
|
Στη μορφή μεταδόσεως μηνύματος NAVTEX:
1. To ZCZC, δηλώνει την αρχή του μηνύματος.
2. Το Βι είναι ένα γράμμα (A - Ζ), που ορίζει την περιοχή καλύψεως του πομπού του Παράκτιου Ραδιοσταθμού CRS NAVTEX.
3. Το Β2, είναι ένα γράμμα (Α - Ζ), για κάθε τύπο μηνύματος. Αυτός ο χαρακτήρας ονομάζεται δείκτης θέματος (αναφέρεται αναλυτικά στη συνέχεια) (πίν. 4.1).
4. Τα Β3 και Β4 είναι διψήφιοι σειριακοί αριθμοί για κάθε μήνυμα. Ξεκινώντας από το 01 η σειρά τελειώνει στο 99. Αυτός ο αριθμός χρησιμοποιείται απ’ τους δέκτες για την αποφυγή εκτυπώσεως μηνυμάτων που έχουν ξαναληφθεί. Ο αριθμός 00 λαμβάνεται για μηνύματα υψηλής προτεραιότητας· αυτά είναι τα μηνύματα αναμεταδόσεως κινδύνου και τυπώνονται πάντα.
5. Το ΚΕΙΜΕΝΟ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ, ξεκινά με το όνομα του πομπού CRS NAVTEX και την ώρα εκπομπής.
6. Το ΝΝΝΝ, υποδηλώνει το τέλος του μηνύματος.
Πρέπει να τονιστεί πως το ΠΟΣΟΣΤΟ ΛΑΘΟΥΣ, μια ένδειξη της ικανότητας λήψεως ραδιοσήματος, μπορεί να προστεθεί στο μήνυμα NAVTEX.
Ποσοστό λάθους = αριθμός λανθασμένων χαρακτήρων (εμφανίζεται/ τυπώνεται ως “*”) / συνολικό αριθμό χαρακτήρων που ελήφθησαν *100.
ΕΡΩΤΗΣΗ 38:
TI EINAI ΟΙ ΠΛΟΗΓΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ;
Υπάρχουν και οι πλοηγικοί χάρτες για πέντε μεγάλα θαλάσσια τμήματα :
Β Ατλαντικό, Ν Ατλαντικό, Β Ειρηνικό, Ν Ειρηνικό και Ινδικό ωκεανό.
Ένας πλοηγικός χάρτης περιλαμβάνει γραφικές απεικονίσεις των μέσων τιμών κάποιων μετεωρολογικών παραμέτρων. Κάθε άτλαντας περιέχει ένα χάρτη για κάθε μήνα του χρόνου, στον οποίο περιλαμβάνονται επεξηγήσεις για κάθε είδους πληροφορίες που παριστάνονται σ’ αυτόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου